Sáng ngày 27 tháng Mười Một năm 2025, Đức Thánh cha Lêô XIV đã lên đường thực hiện chuyến tông du đầu tiên tại nước ngoài trong Triều đại Giáo hoàng của ngài: ngài đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ trong ba ngày cho đến hết ngày 30 tháng Mười Một, sau đó đến thăm Liban cho đến ngày 02 tháng Mười Hai.
G. Trần Đức Anh, O.P. | RVA
Thổ Nhĩ Kỳ và các vị Giáo hoàng
Chặng dừng đầu tiên của Đức Thánh cha Lêô là Thổ Nhĩ Kỳ, một nước giữ một vị trí đặc biệt trong hành trình các chuyến tông du của các Giáo hoàng. Thánh Gioan XXIII không đến đây với tư cách Giáo hoàng, nhưng trong gần mười năm, từ 1935 đến 1944, ngài cư trú tại Istanbul với tư cách là Khâm sứ Tòa Thánh, và khi được bầu chọn làm Giáo hoàng, ngài đã được chính quyền Ankara gọi là “vị Giáo hoàng Thổ Nhĩ Kỳ đầu tiên trong lịch sử”.
Đất nước này là điểm đến của chuyến tông du thứ năm của thánh Phaolô VI (1967), khi ngài tặng cho nguyên thủ Thổ Nhĩ Kỳ - người ra sân bay đón tiếp - lá cờ từng được quân đội Kitô giáo thu giữ của quân Ottoman trong trận Lepanto năm 1571.
Thánh Gioan Phaolô II là vị Giáo hoàng thứ hai đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ: ngài đến đây năm 1979, và gặp Đức Thượng phụ chung của Chính thống giáo, Đức Dimitrios I; sau đó lần lượt là Đức Bênêđictô XVI năm 2006 và gần đây nhất là Đức Phanxicô hồi tháng Mười Một năm 2014.
Vì thế, Đức Thánh cha Lêô XIV là vị Giáo hoàng thứ năm đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ, và cơ hội cho chuyến đi là dịp kỷ niệm 1.700 năm Công đồng chung Nicea I. Khẩu hiệu chuyến viếng thăm phản ánh kỷ niệm này: “Một Chúa duy nhất, một đức tin duy nhất, một phép rửa duy nhất”.
Lên đường
Từ Vatican, Đức Thánh cha Lêô đã đi xe ra Phi trường quốc tế Fiumicino của thành phố Roma lúc 7 giờ 40 sáng, ngày 27 tháng Mười Một và sau nghi thức tiễn biệt đơn sơ, Đức Thánh cha bước lên chiếc Airbus 320neo của Hãng ITA Airways. Trên máy bay đã có khoảng 30 vị thuộc đoàn tùy tùng chờ sẵn, đứng đầu là Đức Hồng y Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Tòa Thánh, vị Phụ tá là Đức Tổng giám mục Edgar Pena Parra, người Venezuela, Đức Tổng giám mục Ngoại trưởng Gallagher, cùng với Đức Hồng y Kurt Koch, người Thụy Sĩ, Bộ trưởng Bộ Hiệp nhất các tín hữu Kitô, Đức Hồng y George Koovakad thuộc Bộ Đối thoại Liên tôn và Đức Hồng y Gugerotti, Bộ các Giáo hội Công giáo Đông phương. Ngoài ra, còn có 81 ký giả Ý và quốc tế cùng đi trên chuyến bay.
Máy bay cất cánh lúc gần 8 giờ và trực chỉ phi trường thủ đô Ankara của Thổ Nhĩ Kỳ, cách đó hơn 1.700 cây số về hướng đông nam.
Trên máy bay cũng có ảnh Đức Mẹ Chỉ Bảo Đàng lành, bản chính được giữ tại Đền thánh Đức Mẹ ở Genazzano, do các cha Dòng thánh Augustinô phụ trách mà Đức Thánh cha Lêô đã từng đến kính viếng, đặc biệt sau khi được bầu làm Giáo hoàng.
Trong lời chào chung các ký giả, Đức Thánh cha nói: “Chuyến đi đến Thổ Nhĩ Kỳ và Liban này, trước hết, mang ý nghĩa hiệp nhất khi mừng 1.700 năm Công đồng Nicea. Tôi rất mong chờ chuyến đi này vì ý nghĩa của nó đối với tất cả Kitô hữu, đồng thời nó cũng là một thông điệp lớn gửi đến toàn thế giới. Đặc biệt, tôi hy vọng sự hiện diện của tôi, của Giáo hội và của các tín hữu, cả ở Thổ Nhĩ Kỳ và Liban, có thể loan báo, truyền đạt và công bố tầm quan trọng của hòa bình trên toàn thế giới.
Chuyến đi này là thông điệp, cũng là lời mời gọi “cùng nhau bước đi để ngày càng tìm kiếm hiệp nhất, ngày càng tìm kiếm hòa hợp, và nhìn vào cách mà tất cả nam nữ có thể thực sự trở thành anh chị em.... Vượt lên mọi khác biệt, mọi tôn giáo, mọi tín ngưỡng khác nhau, chúng ta đều là anh chị em và chúng ta hy vọng có thể thúc đẩy hòa bình và hiệp nhất trên toàn thế giới.
Cảm ơn anh chị em vì đã ở đây, vì công việc anh chị em sẽ làm trong những ngày này và vì đã là một phần của khoảnh khắc lịch sử này.”
Tiếp đến, Đức Thánh cha tiến qua các lối đi của máy bay để chào thăm từng ký giả.
Đất nước và Giáo hội tại Thổ Nhĩ Kỳ
Thổ Nhĩ Kỳ có diện tích rộng gấp đôi Việt Nam, với gần 780.000 cây số vuông, và hiện có 86 triệu dân cư, trong đó 98% là tín hữu Hồi giáo, gồm 68% là người Sunnit và 30% là người Shiite.
Giáo hội Công giáo chỉ là một đoàn chiên rất bé nhỏ với 33.000 người, tương đương với 0,04%, thuộc bảy giáo phận và năm nghi lễ khác nhau, với 40 giáo xứ và 13 trung tâm mục vụ khác. Nhân sự mục vụ của Công giáo tại đây có 10 giám mục phụ trách ba Hạt đại diện Tông tòa theo lễ nghi Latinh, với sự cộng tác của 58 linh mục dòng và 18 linh mục giáo phận. Cả nước chỉ có 5 tu huynh, 37 nữ tu và 10 chủng sinh.
Tuy nhân sự ít ỏi, nhưng Giáo hội Công giáo tại Thổ Nhĩ Kỳ cũng đảm trách 1 đại học, 23 trường học với khoảng 6.600 sinh viên, học sinh, 7 bệnh viện và bệnh xá, cùng với 5 nhà dưỡng lão.
Theo Hiệp ước hòa bình ký ở Lausanne Thụy Sĩ hồi năm 1923, các tôn giáo thiểu số tại Thổ Nhĩ Kỳ được bình đẳng về quyền lợi như các công dân Hồi giáo khác và được hưởng các quyền tự do lương tâm, tín ngưỡng và tư tưởng, như hiến pháp quốc gia qui định. Nhưng trong thực tế, Kitô hữu vẫn còn bị kỳ thị về nhiều mặt, Giáo hội Công giáo vẫn không được công nhận về mặt pháp lý, và người dân Thổ Nhĩ Kỳ vẫn coi Kitô giáo là đạo từ nước ngoài.
Sau gần ba giờ đồng hồ bay, chiếc Airbus 320neo chở Đức Thánh cha đã đáp xuống phi trường thủ đô Ankara, lúc 12 giờ 30 trưa, giờ địa phương. Đây là một thành phố ở trên cao nguyên, cao 850 mét, được Tổng thống Mustafa Kemal chọn làm thủ đô Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 1923, vì vị trí chiến lược của nơi này. Từ năm 1950, dân số tại đây tăng vọt từ 300.000 lên bốn triệu rưỡi như hiện nay, với hiện tượng gọi là “Những căn nhà xây trong một đêm”.
Về phương diện tôn giáo, Ankara thuộc về Giáo hạt đại diện Tông tòa Istanbul, Ankara và Bursa do Đức cha Massimiliano Palinuro, người Ý coi sóc, với 17.000 tín hữu Công giáo, và 33 linh mục dòng, 2 linh mục triều và 28 nữ tu và 37 tu huynh.
Từ trên máy bay bước xuống, Đức Thánh cha đã được một vị Bộ trưởng đại diện chính quyền cùng với giáo quyền địa phương tiếp đón. Hai em bé trong y phục truyền thống tặng hoa cho Đức Thánh cha. Tiếp đó là phần giới thiệu hai phái đoàn, và duyệt qua hàng quân danh dự. Sau cuộc hội kiến ngắn với ông Bộ trưởng, Đức Thánh cha đến viếng Lăng của Mustafa Kemal Ataturk cách đó 27 cây số. Ông là nhà sáng lập và là Tổng thống đầu tiên của Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ, từ năm 1923 đến 1938, và thường được gọi là “Người cha già của dân tộc Thổ Nhĩ Kỳ”. Với chế độ Cộng hòa, Thổ Nhĩ Kỳ vĩnh biệt chế độ Vương quốc Ottoman trước kia, Hồi giáo không còn được coi là quốc giáo, Nhà nước Thổ giữ vị thế “đời”, trung lập đối với tôn giáo, bãi bỏ chế độ Vua Hồi giáo, thay luật Coran bằng dân luật, bỏ mẫu tự Arập và thay bằng mẫu tự Latinh.
Tại Lăng Ataturk, Đức Thánh cha và đoàn tùy tùng đã được vị Chỉ huy Trưởng binh đoàn canh giữ đón tiếp và ngài đã đặt vòng hoa màu trắng và đỏ trước mộ bằng cẩm thạch của nhà lập quốc Thổ, trước khi tiến sang sảnh đường ở nhà bên cạnh để ký tên vào sổ vàng.
Tới Phủ Tổng thống
Rời lăng vị lập quốc lúc 14 giờ, Đức Thánh cha đã tới Phủ Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, cách đó 7 cây số, nơi diễn ra nghi thức đón tiếp chính thức.
Dinh Tổng thống này được khánh thành cách đây 11 năm (2014), quen gọi là Dinh Thự trắng, thay thế phủ tổng thống cũ. Dinh mới này có 1.000 phòng, và có một Đền thờ Hồi giáo có thể chứa được 5.000 tín hữu.
Tại Phủ tổng thống, lúc quá 14 giờ, giờ địa phương, đã diễn ra nghi thức đón tiếp chính thức, với các kỵ binh, đoàn quân danh dự và quốc ca, và sự giới thiệu hai phái đoàn. Tổng thống Recep Tayyip Erdogan năm nay 71 tuổi (1954), đón tiếp Đức Thánh cha tại cổng vào dinh. Ông nguyên là Thị trưởng thành Istanbul, rồi làm Thủ tướng trong mười một năm, trước khi được bầu làm Tổng thống vào ngày 28 tháng Tám năm 2014 và đang ở trong nhiệm kỳ ba.
Đức Thánh cha và Tổng thống Erdogan đã giới thiệu hai phái đoàn liên hệ, trước khi hội kiến riêng trong dinh. Đức Thánh cha cũng được giới thiệu và chụp hình với gia đình Tổng thống.
Trực tiếp
