Đức Thánh cha Lêô XIV đã bày tỏ lập trường về những vấn đề thời sự gây nhiều tranh luận trong Giáo hội: từ vấn đề thánh lễ theo nghi thức cũ, cho đến những linh mục bị cáo buộc lạm dụng tính dục, phó tế phụ nữ, người đồng tính luyến ái và gia đình, tài chánh của Vatican.
G. Trần Đức Anh, O.P. | RVA
Những lập trường này được Đức Thánh cha biểu lộ trong cuộc phỏng vấn dài dành cho nữ ký giả Elise Ann Allen, phóng viên cấp cao của trang mạng Crux ở Mỹ, và sách này vừa qua được xuất bản tại Peru thành cuốn sách bằng tiếng Ý có tựa đề: “Lêô XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI (“Lêô XIV: công dân của thế giới, nhà truyền giáo của thế kỷ XXI”).
Những người đồng tính trong Giáo hội
Về vấn đề những người đồng tính luyến ái trong Giáo hội, Đức Thánh cha nói: “Điều tôi cố gắng diễn đạt chính là điều mà Đức Giáo hoàng Phanxicô đã bày tỏ rõ ràng trong câu nói todos, todos, todos (“tất cả, tất cả, tất cả”). Mọi người đều được mời gọi bước vào. Nhưng tôi không đón nhận một người vì căn tính của họ, cũng không phải vì họ có hay không có một căn tính xác định. Tôi đón nhận họ vì họ là con cái của Thiên Chúa.”
Tuy nhiên, Đức Thánh cha minh định rằng hiện tại chưa có một kế hoạch cụ thể nào cho sự tham gia trực tiếp của những người đồng tính. Chủ ý ở đây là tránh gây thêm chia rẽ:
“Tôi cố gắng không tiếp tục làm gia tăng sự chia rẽ, cũng không cổ võ sự chia rẽ trong Giáo hội. Mọi người đều được mời gọi, nhưng không phải vì căn tính của họ: họ được đón nhận như là con cái của Thiên Chúa.” Đức Thánh cha loại trừ khả năng thay đổi tức thì về giáo lý:
“Tôi cho rằng ít có khả năng, ít nhất là trong tương lai gần, Giáo hội sẽ thay đổi giáo huấn về tính dục hay hôn nhân.”
Đức Thánh cha nói: “Hôn nhân vẫn là sự kết hợp giữa một người nam và một người nữ, trong một mối dây liên kết long trọng, được chúc phúc trong bí tích.”
Đồng thời, ngài kêu gọi không được kết án ai: “Điều đó không có nghĩa là những người ấy là kẻ xấu. Điều quan trọng là phải học cách đón nhận những ai khác biệt với chúng ta, tôn trọng những lựa chọn sống của người khác.”
Tầm quan trọng của gia đình
Đức Thánh cha liên kết suy tư về hôn nhân với việc cần tái khám phá gia đình như nền tảng xã hội: “Gia đình là cha, mẹ và con cái. Tôi tin rằng vai trò của gia đình trong xã hội - vốn đã bị suy yếu trong nhiều thập niên qua - cần được công nhận và củng cố trở lại.”
Ngài cũng chia sẻ kinh nghiệm riêng: “Tôi xác tín rằng những gì tôi là hôm nay, tôi mắc nợ từ mối quan hệ tuyệt vời với cha mẹ tôi, ông bà đã gắn bó trong một cuộc hôn nhân hạnh phúc hơn 40 năm.”
Mẫu gương đó, ngài nhấn mạnh, tiếp tục phản chiếu trong đời chúng tôi: “Chúng tôi vẫn rất gắn bó với nhau như anh em, dù có những quan điểm chính trị khác nhau. Lớn lên trong một gia đình bền vững đã ảnh hưởng quyết định cho sự hình thành của tôi và tiếp tục là nền tảng cho những gì tôi có thể trở thành hôm nay.”
Về vấn đề lạm dụng, Đức Thánh cha nhấn mạnh đến quyền được bảo vệ và ngài gọi đây là “cuộc khủng hoảng thật sự của Giáo hội”, đồng thời trung vào đau khổ của các nạn nhân: “Các nạn nhân phải được đối xử với sự tôn trọng sâu xa và với ý thức rằng những ai mang vết thương quá nặng nề do lạm dụng thường sẽ mang theo suốt đời.”
Ngài thừa nhận rằng trong hơn 90% trường hợp, “những người tố cáo lạm dụng nói sự thật”, nhưng cũng cảnh báo: “Đã có những linh mục mà cuộc đời bị hủy hoại bởi các cáo buộc sai sự thật.”
Theo Đức Thánh cha, thách đố ở đây là phải bảo đảm công lý và sự bảo vệ cho tất cả: “Sự kiện một nạn nhân lộ diện và đưa ra lời tố cáo, và lời tố cáo đó có vẻ có căn cứ, điều đó không loại trừ nguyên tắc suy đoán vô tội. Các linh mục hay bất cứ ai bị cáo buộc cũng cần được bảo vệ.”
Đức Thánh cha TC nhìn nhận thủ tục tố tụng giáo luật còn chậm, nhưng ngài kêu gọi đặt nó trong bối cảnh: “Ngay cả các hệ thống tư pháp dân sự cũng không nhanh hơn. Đó là thực tế.”
Đức Thánh cha nhấn mạnh đến sự cần thiết của tính chuyên nghiệp: “Nhiều người trong chúng ta vẫn còn thiếu kinh nghiệm trong việc hiểu đâu là cách tốt nhất để đồng hành với những người đang đau khổ. Tôi nghĩ đây là lĩnh vực mà chúng ta vẫn cần sự giúp đỡ của các chuyên gia.”
Cải tổ Giáo triều
Về cải tổ Giáo triều, Đức Thánh cha ghi nhận giá trị của Tông hiến Praedicate Evangelium, Các con hãy loan báo Tin mừng, và nói:
“Văn kiện này đã đề nghị một sự hiểu biết mới về Tòa Thánh, về Giáo triều Roma, như một thực thể phục vụ cho sứ vụ của Đức Giáo hoàng cũng như các giám mục địa phương.”
Tuy nhiên, Đức Thánh cha nêu lên điểm yếu: đó là lối “tư duy theo ống khói” của các Bộ. “Nhiều vấn đề liên quan đến trách nhiệm của hai, ba, bốn hay nhiều Bộ khác nhau. Cần phải tìm cách để những người này ngồi lại với nhau và thảo luận.”
Vấn đề tài chính của Tòa Thánh
Về vấn đề tài chính của Tòa Thánh, Đức Thánh cha Lêô XIV kêu gọi đừng bi kịch hóa. Ngài nói: “APSA (Cơ quan quản trị tài sản của Tòa Thánh) vừa công bố báo cáo tài chính năm 2024 và cho thấy kết quả dư được hơn 60 triệu Euro. Vậy thì tại sao phải than khóc về một cuộc khủng hoảng?”
Đức Thánh cha nhìn nhận đã có những sai lầm tại Vatican trong quá khứ, như vụ bất động sản ở Luân Đôn, nhưng cũng nhắc đến những tiến bộ đã đạt được. Ngài nói: “Ngay dưới thời Đức Giáo hoàng Phanxicô, đã có những cơ chế kiểm soát và giám sát nghiêm túc hơn. Kết quả đang hiển hiện.”
Theo Đức Thánh cha, thách đố thực sự là thông tin: “Vatican thường gửi đi những thông điệp sai lầm, khiến người ta không muốn giúp đỡ. Nếu ai đó nghĩ: Nếu các ông quản lý không tốt, tại sao tôi phải đưa thêm tiền cho các ông?, và như thế thì họ sẽ không đóng góp.”
Phụ nữ và thừa tác vụ
Về vai trò của phụ nữ, Đức Thánh cha Lêô nhắc lại quyết tâm tiếp bước người tiền nhiệm: Ngài nói: “Tôi hy vọng sẽ bổ nhiệm phụ nữ vào những vai trò trách nhiệm ở nhiều cấp độ trong đời sống Giáo hội, nhìn nhận những năng khiếu mà phụ nữ có và có thể làm cho Giáo hội được phong phú Giáo hội theo nhiều cách.”
Tuy nhiên, Đức Thánh cha tỏ ra dè dặt về việc phong chức phó tế cho phụ nữ. Ngài nói: “Tại sao chúng ta phải nói đến việc phong chức phó tế cho phụ nữ, trong khi chính hàng phó tế vẫn chưa được hiểu đầy đủ, phát triển và thăng tiến trong Giáo hội?”
Đức Thánh cha đặt câu hỏi: “Tôi tự hỏi phải chăng chúng ta có nguy cơ muốn “giáo sĩ hóa” phụ nữ. Nhưng điều đó thực sự có giải quyết được gì không?”
Hội đồng Giám mục và phụng vụ
Đức Thánh cha cũng đề cập đến các nhóm nghiên cứu về phụng vụ và Hội đồng Giám mục Đức Phanxicô thiết lập. Ngài giải thích rằng: Các ủy ban “giúp tránh tình trạng một giám mục giảng “A” ở bên này sông, còn một giám mục khác giảng “B” ở bờ bên kia.”
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi về quyền hạn thực sự của các vị.
Đối với phụng vụ, Đức Thánh cha nhìn nhận sự cần thiết của việc hội nhập văn hóa và đề cập đến vấn đề thánh lễ bằng tiếng Latinh: “Vấn đề nảy sinh khi so sánh với thánh lễ Tridentine. Một số người dùng phụng vụ như lá cờ ý thức hệ, và đó là điều đáng tiếc. Nếu chúng ta cử hành tốt phụng vụ của Công đồng Vatican II, thì có thực sự có nhiều khác biệt không?”
Một triều đại giữa liên tục và thách đố
Bài phỏng vấn phác họa hình ảnh một vị Giáo hoàng muốn gìn giữ con đường mà Giáo hội đã khởi sự trong những năm qua, nhưng đồng thời không ngại đưa vào những thay đổi mà kinh nghiệm của ngài thấy là cần thiết.
Lời của Đức Thánh cha Lêô về việc đón nhận người đồng tính, về việc một số nhóm tự nhận là truyền thống đã sử dụng phụng vụ như biểu tượng ý thức hệ, và về quyền được bảo vệ của các giáo sĩ bị cáo buộc oan, cho thấy ngài một vị Giáo hoàng cẩn trọng, sáng suốt và ý thức rõ về hướng đi mà Giáo hội được mời gọi tiến bước.
Đức Thánh cha kêu gọi tái quy trọng tâm Giáo hội vào sứ mạng loan báo Tin mừng, không quên nỗi đau của các nạn nhân, phẩm giá của con người, tầm quan trọng của sự hiệp thông. Ngài nói: “Anh chị em đều được chào đón. Chúng ta hãy học cách hiểu biết nhau và tôn trọng nhau”. Một câu nói tóm lược rất rõ nét viễn tượng triều đại của ngài: đón nhận và trung thành, đối thoại và sự thật.
(Silere non possum 18-9-2025)
Trực tiếp
