Hiện tại, khu vực xung quanh Mộ Chúa vẫn còn là công trường. Nhưng sắp tới, lối đi vòng quanh nhà nguyện tròn của Nhà thờ Mộ Thánh tại Jerusalem sẽ được mở cửa trở lại. Các nhà khảo cổ đang làm việc hết công suất.
G. Trần Đức Anh, O.P. | RVA
Lối đi quanh Nhà nguyện Mộ và Phục sinh của Chúa Kitô vẫn đang bị gián đoạn. Sau những tấm rào chắn và vải che, người ta nghe tiếng búa, cưa, khoan, đo đạc; những xe tải nhỏ san lấp các hố đất, và công nhân lát lại nền lịch sử bằng các phiến đá dày. Tuy vậy, lối vào phòng mộ hai phần - nơi theo truyền thống là chỗ đặt thi thể Chúa Giêsu sau khi bị đóng đinh - vẫn mở cửa.
Năm 2016, khi các cộng đồng sở hữu nhà thờ - Chính thống, Công giáo và Armenia - bất ngờ đạt được đồng thuận về việc trùng tu khẩn cấp nơi thánh thiêng nhất của Kitô giáo, nguyên tắc đặt ra là: nhà thờ phải luôn mở cửa, các nghi lễ phải tiếp tục. Các giới trong Giáo hội hy vọng ngay trong tháng tới, lối đi vòng quanh ngôi nhà nguyện, với tháp hành tây kiểu Nga, sẽ được mở lại.
Những ngày qua, công trình do Đại học Sapienza (Roma) chủ trì tại khu vực trung tâm này được đẩy nhanh tiến độ. Từ năm 2019, nhóm khảo cổ nhận nhiệm vụ khảo sát và gia cố nền đất vốn mất ổn định và nguy hiểm quanh Mộ Thánh.
Nền móng dưới thời Hoàng đế Constantino
Nhà thờ được Hoàng đế Constantino xây dựng vào thế kỷ IV trên một mỏ đá đã bị khai thác. Một số phần - như chính Mộ Thánh - nằm trực tiếp trên đá gốc; những phần khác lại được xây trên lớp đất đá bồi dày tới sáu mét, có nhiều hang rỗng và nứt gãy. Trước kia, mái vòm nhà thờ còn để hở, nên nước mưa thấm vào làm nền đất thêm nguy hiểm.
Xung quanh nhà nguyện tròn, vốn đã được trùng tu trong giai đoạn đầu cách đây tám năm, giờ đây các tấm đá lát màu hồng nhạt được đặt, đồng bộ với màu của nhà nguyện. Nguy cơ đe dọa tính mạng - từng là lý do để chính quyền Israel ra lệnh trùng tu mười năm trước - nay đã được loại bỏ. Một vòng đá đen lại đánh dấu mái vòm linh thiêng của nhà thờ tròn 200 năm tuổi. Tuy nhiên, thời điểm hoàn tất toàn bộ công trình vẫn chưa rõ; các nhà khảo cổ và chủ sở hữu nhà thờ chỉ dè dặt nhắc đến Mùa Chay năm tới như một mốc mong đợi.
Hiện tại, Nhà thờ Mộ Thánh với các nguyện đường và nơi tưởng niệm của Chính thống Hy Lạp, Công giáo, Armenia, Coptic và Syria vẫn là một công trường khổng lồ. Ở sân trước, từng chồng pallet đá lớn chờ thay thế những phiến bị hư hỏng, không thể sửa chữa hoặc quá mỏng. Bên trong, mọi khoảng trống đều được tận dụng làm kho vật liệu, xưởng thi công hoặc văn phòng tạm cho các nhà khảo cổ và công ty xây dựng. Ít khách hành hương tới đây giúp công trình thuận lợi
Do tình hình chính trị hiện nay, khách hành hương và du khách đến đất nước cũng như đến nhà thờ rất ít - điều này lại thuận lợi cho việc thi công. Trong những năm cao điểm du lịch, nơi đây lúc nào cũng chen chúc, tiếng ồn ào đến mức khó chịu, hàng dài người xếp hàng từ ngoài sân. Chỉ vào sáng sớm mới có thể hy vọng tìm được chút tĩnh lặng để cầu nguyện.
Các nhà khảo cổ người Roma, cũng như trước đó là đồng nghiệp Hy Lạp, có nhiệm vụ vừa đảm bảo an toàn cho du khách, vừa nghiên cứu những bí mật còn lại của lịch sử công trình. Lịch sử ấy bắt đầu với Hoàng đế Constantino, người vào năm 326 đã ra lệnh phá bỏ các công trình ngoại giáo và dọn sạch mọi lớp đất bồi để lộ ra đá gốc.
Người tiền nhiệm Hadriano từng cho dựng Đền Jupiter che phủ Mộ Chúa, và xây Đền thờ Venus trên đồi Golgotha - nơi Chúa chịu đóng đinh - với cả một hang thờ Venus bên dưới. Ngoài một con đường cổ bị di dời, các nhà khảo cổ cho biết hiện ít tìm thấy dấu tích La Mã. Còn ở đồi Golgotha, vốn đã bị công nhân của Constantinus mài phẳng từ xưa, thì những can thiệp khảo cổ sâu hơn bị xem là quá rủi ro.
Dù vậy, cho đến nay các chuyên gia Roma - giống như đồng nghiệp Hy Lạp trước đó - vẫn tiết lộ rất ít về phát hiện của họ. Theo thông lệ khoa học, sẽ có một báo cáo khai quật chính thức. Nhưng trước cả thời điểm ấy, Nhà thờ Mộ Thánh tại Giêrusalem sẽ lại trở thành nơi tưởng niệm, cử hành phụng vụ và cầu nguyện.
(KNA/KAP 21-9-2025)
Trực tiếp
