Đức Sứ Thần Tòa Thánh tại Ucraina: Người dân không tin vào ngừng bắn, cần tái tôn trọng công pháp

Phúc Nhạc | RVA

Sứ thần Tòa Thánh tại Ucraina, Đức Tổng giám mục Visvaldas Kulbokas, nhận định rằng: “Điều chính yếu hiện nay không phải là quy chế các lãnh thổ, nhưng là chính sự tồn tại của quốc gia Ucraina. Cốt lõi của các cuộc đàm phán là làm sao đạt được một nền hòa bình thật sự, chứ không phải giả tạo.”

Đức Tổng giám mục Kulbokas, người Lituani, được bổ nhiệm làm Sứ thần Tòa Thánh tại Ucraina trước cuộc chiến tranh Nga chống Ucraina. Trong cuộc phỏng vấn dành cho nhật báo Công giáo “Avvenire” (Tương lai), số ra ngày 29 tháng Mười Hai năm 2025 vừa qua ở Ý, ngài nhận xét rằng sau khi trải qua lễ Giáng sinh thời chiến lần thứ tư tại Ucraina bị pháo kích, người dân nước này dường như không còn tin vào một lệnh ngừng bắn nữa. Theo Đức Tổng giám mục, tuy có các cuộc đàm phán đang diễn ra, nhưng cuộc sống hằng ngày của người Ucraina không hề thay đổi, và mùa đông đã bắt đầu với các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng.

 Ucraina muốn tồn tại

Đức Sứ thần Tòa Thánh nhắc lại một cuộc họp mà ngài tham dự, trong đó có đại diện Ucraina đặc trách hòa đàm với Nga, và kể rằng: ”Vì lý do bí mật nhà nước, ông ấy không thể cung cấp cho chúng tôi chi tiết nào. Tuy nhiên, tôi có ấn tượng rằng vẫn còn rất nhiều việc phải làm để đạt được một thỏa thuận”.

Theo Đức Sứ thần, trong cuộc đàm phán, phía Ucraina nhấn mạnh rằng điều đang bị đe dọa không phải là quy chế lãnh thổ, nhưng là sự tồn tại của Ucraina. “Ucraina muốn tồn tại, người dân muốn sống: họ đòi hỏi ”chiến thắng”, nhưng từ này thường bị hiểu sai ở phương Tây. “Chiến thắng” ở đây có nghĩa là sống còn, và đối với người Ucraina, thắng trong cuộc chiến có nghĩa là có khả năng tồn tại.

Đức Tổng giám mục Kulbokas cũng nói: ”Bản chất của các cuộc đàm phán, theo quan điểm của tôi cũng vậy, không phải là quy chế lãnh thổ hay những vấn đề bên lề khác, nhưng là đạt được một nền hòa bình thật sự, chứ không phải giả tạo”.

 Khi nào Ucraina sẽ có hòa bình?

Đức Sứ thần Tòa Thánh ở Ucraina nhắc lại rằng Đức Cố Giáo hoàng Phanxicô, và Đức Giáo hoàng Lêô XIV hiện nay, không ngừng kêu gọi hòa bình. Trước câu hỏi về việc Mascơva từ chối cuộc hưu chiến Giáng sinh, ngài cho rằng ngừng bắn là một cách để củng cố các điều kiện đàm phán: “Và nếu không thể đạt được một lệnh ngừng bắn lâu dài, thì ít nhất cũng cần một cuộc hưu chiến trong các dịp lễ như Giáng sinh và Phục sinh.”

Khi được hỏi khi nào người ta có thể thực sự hy vọng vào hòa bình cho Ucraina, Đức Sứ thần Tòa Thánh nêu vấn đề tôn trọng công pháp. Ngài nói: “Trong những năm gần đây, người ta có cảm tưởng rằng các hiệp định không còn tồn tại, biên giới không còn tồn tại, rằng ai cũng có thể tự quyết: tôi xâm lược hay không, tôi gây chiến, tôi đòi hỏi điều này hay điều kia”.

Đức Tổng giám mục Kulbokas nhấn mạnh rằng điều quan trọng là ”không chỉ một hay hai quốc gia, nhưng toàn thể cộng đồng quốc tế phải khôi phục sự tôn trọng công pháp quốc tế, không để một hay hai nước đàm phán theo tầm nhìn riêng đôi khi mang tính cá nhân của họ, nhưng là để chính cộng đồng các quốc gia cùng nhau nỗ lực vì hòa bình.”

 Châu Âu chưa sẵn sàng tự vệ

Đức Tổng giám mục Kulbokas bày tỏ sự thất vọng sâu sắc trước các cuộc đàm phán đang diễn ra. Ngài nói: “Tôi không biết có người Ucraina nào đặt hy vọng vào những cuộc đàm phán này, vốn được xem là vô cùng khó khăn. Nhiều người lặp lại: “Chúng tôi đã có Bản thỏa thuận ký ở Budapest, các Thỏa thuận ở Minsk bên Belarus.” Đó là những thỏa thuận trên giấy, nhưng chúng có ý nghĩa gì?” Theo Đức Tổng giám mục, có sự thất vọng và mất tin tưởng vào các cuộc đàm phán này”.

Ngài trưng dẫn lại lời của vị đại diện Ucraina trong các cuộc đàm phán hòa bình. Ông nói rằng châu Âu không sẵn sàng tự vệ nếu không có sự hỗ trợ của Hoa Kỳ. “Ông ấy nhấn mạnh điều này rất mạnh mẽ: ”Châu Âu không có đủ sức mạnh quân sự và chính trị để tự vệ”.

 Đưa trẻ em bị đưa sang Nga hồi hương

Đức Sứ thần tại Kiev cũng được hỏi về tình trạng các nỗ lực trung gian do Đức Hồng y Matteo Zuppi, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý, đảm trách nhằm giải phóng tù binh và trẻ vị thành niên bị đưa sang Nga. Sứ mạng này được Đức Giáo hoàng Phanxicô giao phó cho Đức Hồng y Zuppi. Trong khuôn khổ đó, Đức Hồng y Zuppi đã thăm cả Ucraina và Nga, thiết lập các kênh liên lạc. Đức Tổng giám mục Kulbokas nói:

“Đây là công việc cụ thể với tên tuổi và danh sách. Đó là công việc tỉ mỉ, những vấn đề phức tạp không thể giải quyết trong một sớm một chiều”. Ngài hy vọng rằng những nỗ lực này, do Đức Hồng y Zuppi tiến hành cùng với Phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh, sẽ tiếp tục và “sớm hay muộn cũng sẽ mang lại nhiều kết quả hơn, vì cho đến nay tuy đã có kết quả, nhưng vẫn còn chưa đủ.”

 Vai trò rất quan trọng của Giáo hội

Đức Tổng giám mục Kulbokas nhấn mạnh rằng trong bối cảnh ngày càng có sự ngờ vực lớn trong tương quan quốc tế, Giáo hội - và không chỉ riêng Giáo hội Công giáo - có thể giúp xây dựng lòng tin lẫn nhau. Ngài bày tỏ hy vọng có thể khôi phục qua cầu nguyện, qua chứng tá của tình yêu và sự gần gũi. Đức Tổng nói: ”Điều này rất quan trọng, vì khi anh chị em quan tâm đến hoàn cảnh của chúng tôi ở Ucraina, khi họ cố gắng hiểu những khó khăn, thì đó đã là một tình huynh đệ mang lại hy vọng. Và rồi là tình yêu: tôi luôn hình dung Thiên Chúa Cha đang dõi nhìn chúng ta từ trời cao. Khi Chúa thấy chúng ta hiệp nhất hơn, huynh đệ hơn trước, thì khoảnh khắc sẽ đến khi Chúa sẽ nói: “Tốt lắm, các con đã học được bài học, các con đã trở thành những anh em đích thực: giờ Ta ban cho các con hòa bình”. (Avvenire 29-12-2025)