Lúc 10 giờ sáng Chúa nhật, ngày 16 tháng Mười Một năm 2025, Đức Thánh cha Lêô XIV đã chủ sự thánh lễ tại Đền thờ Thánh Phêrô, nhân ngày Thế giới Người Nghèo Lần thứ IX, năm nay có chủ đề là câu 5 của thánh vịnh 71: “Chúa là niềm hy vọng của con.”
G. Trần Đức Anh, O.P. | RVA
Đồng tế với Đức Thánh cha, có bồn hồng y, trong đó có Đức Hồng y Niên trưởng Hồng y đoàn Giovanni Battista Re và Đức Hồng y Konrad Krajewski, Bộ trưởng Bộ Bác ái của Đức Thánh cha và mười bốn giám mục khác cùng với hàng trăm linh mục, trước sự tham dự của bảy ngàn tín hữu, trong đó có khoảng một ngàn năm trăm người nghèo.
Ở Quảng trường bên ngoài, có hàng chục ngàn tín hữu khác tham dự thánh lễ qua các màn hình lớn, vì Đền thờ không đủ chỗ.
Bài giảng
Trong bài giảng thánh lễ, trước tiên Đức Thánh cha nhắc đến ý nghĩa sâu xa của các bài đọc Chúa nhật thứ XXXIII Thường niên Năm C, rồi ngài nói đến sự quan tâm thương yêu của Thiên Chúa đối với người nghèo. Và trong những hoàn cảnh khó khăn, chiến tranh và những tai ương khác, Giáo hội, qua các tín hữu, dấn thân nâng đỡ và phản ánh tình thương của Thiên Chúa đối với những người nghèo. Và Đức Thánh cha tha thiết kêu gọi tín hữu dấn thân trong chiều hướng này.
Mở đầu, Đức Thánh cha nói: Anh chị em thân mến,
Những Chúa nhật cuối cùng của năm phụng vụ mời gọi chúng ta hướng cái nhìn về lịch sử trong những kết cục sau cùng của nó. Trong bài đọc thứ nhất, ngôn sứ Malakhi nhìn thấy nơi sự xuất hiện của “ngày của Chúa” việc khai mào một thời kỳ mới. Ngày ấy được mô tả như thời của Thiên Chúa, trong đó - như bình minh làm mọc lên mặt trời công chính - những hy vọng của người nghèo và kẻ khiêm hạ sẽ nhận được từ Chúa câu trả lời sau cùng và dứt khoát; còn công trình của kẻ ác và mọi bất công của họ - nhất là điều gây hại cho những người yếu thế và nghèo túng - sẽ bị nhổ tận gốc, bị thiêu rụi như rơm rạ.
Mặt trời công chính đang mọc lên ấy chính là Chúa Giêsu. Thật vậy, “ngày của Chúa” không chỉ là ngày sau hết của lịch sử, nhưng còn là Triều Đại Thiên Chúa đến gần với mỗi người nơi Con của Ngài là Chúa Giêsu. Trong Tin mừng, qua việc sử dụng ngôn ngữ khải huyền đặc trưng của thời kỳ của Thiên Chúa, Chúa Giêsu loan báo và khai mở Triều Đại ấy: chính Người là vương quyền của Thiên Chúa, Đấng đang hiện diện và mở lối ngay trong những biến cố bi thương của lịch sử. Vì thế, những biến cố ấy không được làm môn đệ sợ hãi, nhưng khiến họ càng kiên trì hơn trong chứng tá, và thêm xác tín rằng lời hứa của Đức Giêsu vẫn luôn sống động và trung tín: “Dù chỉ một sợi tóc trên đầu anh em cũng không bị mất” (Lc 21,18). Điều đó, thưa anh chị em, chính là niềm hy vọng mà chúng ta neo mình vào, cho dù giữa những biến cố không phải lúc nào cũng vui tươi của cuộc đời. Ngay hôm nay, “Giáo hội tiếp tục cuộc lữ hành giữa những bách hại của thế gian và những an ủi của Thiên Chúa, loan báo cái chết của Chúa cho đến khi Người lại đến” (Lumen gentium, 8). Và ở nơi mà mọi hy vọng nhân loại xem ra cạn kiệt, thì sự chắc chắn duy nhất - bền vững hơn trời đất - càng trở nên vững vàng hơn: rằng Chúa sẽ không để mất dù chỉ một sợi tóc trên đầu chúng ta.
Giữa bách hại, đau khổ, vất vả và những áp bức của đời sống cũng như của xã hội, Thiên Chúa không bỏ rơi chúng ta. Người tỏ lộ mình là Đấng đứng về phía chúng ta. Toàn bộ Kinh thánh được dệt bằng sợi chỉ đỏ này: một Thiên Chúa luôn đứng về phía kẻ bé nhỏ, phía cô nhi, ngoại kiều và quả phụ (x. Đnl 10,17-19). Và nơi Chúa Giêsu, Con của Người, sự gần gũi của Thiên Chúa đạt tới đỉnh cao của tình yêu: vì thế, sự hiện diện và lời của Chúa Kitô trở thành niềm vui và năm hồng ân cho những người nghèo nhất, vì Người đã đến để loan báo Tin mừng cho người nghèo và công bố một năm hồng ân của Chúa (x. Lc 4,18-19).
Chúng ta cũng được tham dự cách đặc biệt vào năm hồng ân ấy hôm nay, khi cử hành - qua Ngày Thế giới này, Ngày Năm Thánh Người Nghèo. Toàn thể Giáo hội vui mừng, và trước hết, tôi muốn mạnh mẽ gửi đến anh chị em, những người thân yêu, những lời bất khả thu hồi của chính Chúa Giêsu: “Dilexi te - Ta đã thương yêu con” (Kh 3,9). Vâng, đối diện với sự nhỏ bé và nghèo hèn của chúng ta, Thiên Chúa nhìn chúng ta như không ai khác và yêu thương chúng ta bằng một tình yêu vĩnh cửu. Và Giáo hội của Người hôm nay - có lẽ đặc biệt trong thời đại chúng ta vẫn còn bị tổn thương bởi những nghèo đói, cũ và mới - muốn trở nên “người mẹ của người nghèo, nơi đón tiếp và công lý” (Tông huấn Dilexi te, 39).
Biết bao nỗi nghèo đè nặng thế giới chúng ta! Trước hết là những nghèo khó vật chất, nhưng cũng có biết bao tình cảnh nghèo đói luân lý và thiêng liêng, nhiều khi tác động đặc biệt lên người trẻ. Và bi kịch xuyên suốt mọi hình thức nghèo đói ấy là sự cô đơn. Sự cô đơn thôi thúc chúng ta nhìn đến nghèo đói một cách toàn diện: bởi lẽ có những lúc phải đáp ứng tức thời các nhu cầu khẩn cấp, nhưng rộng hơn là phải xây dựng một văn hoá quan tâm - để phá vỡ bức tường cô độc. Vì vậy, chúng ta muốn biết chú ý đến người khác, đến từng người, ngay nơi chúng ta sống, làm sao truyền đạt được thái độ ấy ngay trong gia đình, rồi sống nó cách cụ thể tại nơi làm việc, học tập, trong các cộng đoàn, trong thế giới kỹ thuật số, ở mọi nơi - đi đến cả những vùng ngoại vi - và trở thành chứng nhân của sự dịu dàng của Thiên Chúa.
Ngày nay, nhất là những cảnh chiến tranh vẫn còn xảy ra tại nhiều khu vực trên thế giới, xem ra càng làm chúng ta cảm thấy bất lực. Nhưng sự toàn cầu hoá cảm giác bất lực đó bắt nguồn từ một sự dối trá: tin rằng lịch sử này vốn đã luôn như thế và sẽ không bao giờ thay đổi. Ngược lại, Tin mừng nói với chúng ta rằng chính trong những biến động của lịch sử, Chúa đến để cứu chúng ta. Và chúng ta, cộng đoàn Kitô hữu, hôm nay phải trở nên - giữa người nghèo - dấu chỉ sống động của ơn cứu độ ấy.
Nghèo đói chất vấn người Kitô hữu, nhưng cũng chất vấn tất cả những ai trong xã hội nắm giữ trách nhiệm. Vì thế, tôi kêu gọi các nguyên thủ quốc gia và những nhà lãnh đạo các dân tộc hãy lắng nghe tiếng kêu của những người nghèo nhất. Sẽ không thể có hoà bình nếu thiếu công lý, và người nghèo nhắc nhở chúng ta điều đó bằng nhiều cách: qua những cuộc di cư, cũng như qua những tiếng kêu nhiều khi bị bóp nghẹt bởi huyền thoại về sự sung túc và tiến bộ - những thứ không tính đến mọi người, và thậm chí còn bỏ quên biết bao người, để họ mặc cho số phận.
Cũng trong bài giảng lễ, Đức Thánh cha nhấn mạnh: “Tôi bày tỏ lòng biết ơn đến những người hoạt động bác ái, các thiện nguyện viên, và tất cả những ai đang làm việc để làm dịu bớt tình cảnh của người nghèo; đồng thời khích lệ họ trở thành lương tâm phê bình trong xã hội. Anh chị em biết rõ rằng vấn đề người nghèo đưa chúng ta trở về với cốt lõi của đức tin: đối với chúng ta, họ chính là thân mình của Chúa Kitô, chứ không chỉ là một “nhóm xã hội” (x. Dilexi te, 110). Vì thế, “Giáo hội như một người mẹ cùng bước đi với những người đang bước đi. Nơi thế giới thấy mối đe dọa, Giáo hội thấy những người con; nơi người ta xây tường, Giáo hội xây nhịp cầu” (sđd., 75).
Chúng ta hãy cùng dấn thân. Như thánh Phaolô viết cho các Kitô hữu Thessalônica (x. 2 Tx 3,6-13), khi đợi chờ Chúa trở lại trong vinh quang, chúng ta không được sống khép kín vào chính mình hay trong một sự đạo đức nội tâm dẫn đến thái độ thờ ơ với tha nhân và lịch sử. Trái lại, việc tìm kiếm Nước Thiên Chúa đòi hỏi khát vọng biến đổi đời sống chung của nhân loại thành một không gian huynh đệ và phẩm giá cho mọi người, không trừ ai. Luôn có nguy cơ sống như những lữ khách lơ đãng, chẳng màng đến đích đến và chẳng quan tâm đến những người cùng bước đi với chúng ta. Trong Ngày Năm Thánh của Người Nghèo này, chúng ta hãy để cho chứng tá của các thánh - những vị đã phục vụ Chúa Kitô nơi người nghèo nhất và đi theo Người trên con đường bé nhỏ và từ bỏ - truyền cảm hứng. Đặc biệt, tôi muốn giới thiệu lại mẫu gương thánh Bênêđictô Giuse Labre, người có đời sống “lang thang vì Thiên Chúa”, mang những nét thích hợp để trở thành bổn mạng của tất cả những người vô gia cư nghèo khó. Nguyện xin Đức Trinh Nữ Maria - Đấng trong bài Magnificat luôn nhắc nhớ chúng ta về những chọn lựa của Thiên Chúa và trở nên tiếng nói của những người không có tiếng nói - giúp chúng ta bước vào lối sống mới của Triều Đại Thiên Chúa, để trong đời sống Kitô hữu của chúng ta luôn hiện diện tình yêu của Thiên Chúa: Đấng đón tiếp, thứ tha, băng bó các vết thương, ủi an và chữa lành.”
Thánh lễ Đức Thánh cha cử hành kết thúc lúc 11 giờ 30 phút cùng ngày.
Trực tiếp
