Tái lập quyền của các Thượng phụ Công giáo Đông phương tại bán đảo Arập

Đức Thánh cha Phanxicô quyết định tái lập quyền tài phán của các vị Thượng phụ Công giáo Đông phương trên các tín hữu thuộc quyền, sinh sống tại các nước thuộc bán đảo Arập.

G. Trần Đức Anh, O.P.

Quyết định này liên hệ tới sáu vị Thượng phụ Công giáo Đông phương là: Công giáo Copte Ai Cập, Armeni, Maronit, Công giáo Siriac, Hy Lạp Melkite, Canđê, nhưng không liên hệ tới 15 Giáo hội Công giáo nghi lễ Đông phương khác.

Công giáo tại Arabia

Bán đảo Arập rộng hơn ba triệu 230.000 cây số vuông, với dân số 80 triệu người, hầu hết là tín đồ Hồi giáo, nhưng cũng có khoảng ba triệu tín hữu Công giáo, thuộc hai giáo phận đại diện tông tòa là: Bắc Arabia, gồm các nước Bahrain, Katar, Arập Saudi và Kuwait, có hai triệu tín hữu Công giáo. Tiếp đến là Nam Arabia, gồm Liên minh Emirati, Oman và Yemen, với tổng cộng một triệu người Công giáo.

Hầu hết các tín hữu Công giáo tại Bán đảo Arabia là các công nhân nước ngoài, trong đó đông nhất là người Philippines và Ấn Độ, nhưng cũng có những tín hữu Công giáo nghi lễ Đông phương, đến từ các nước Trung Đông như Liban, Thánh địa, Siria, Irak, Ai Cập, v.v.

Sửa đổi giáo luật

Theo Giáo luật Công giáo Đông phương, các tín hữu Công giáo nghi lễ Đông phương thuộc quyền tài phán của các vị Thượng phụ Công giáo Đông phương liên hệ. Nhưng theo Phúc chiếu hồi ngày 6/3/2003, Đức Thánh cha Gioan Phaolô II quyết định rằng các tín hữu Công giáo ở bán đảo Arabia đều thuộc quyền tài phán của vị giám mục đại diện tông tòa nghi lễ Latinh liên hệ. Quyết định này được tái khẳng định trong phúc chiếu ngày 8/4/2006, dưới thời Đức Giáo hoàng Biển Đức XVI.

Hôm 6/8/2020, Tòa Thánh công bố Phúc chiếu của Đức Thánh cha Phanxicô, trong buổi tiếp kiến ngày 18/5 năm nay (2020), dành cho Đức Hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin, trong đó có những quyết định như sau:

1. Bãi bỏ Phúc chiếu năm 2003 và 2006 liên quan đến các vị Thượng phụ Công giáo Đông phương, và đồng thời nới rộng quyền tài phán của các vị trên các tín hữu Công giáo thuộc quyền, sinh sống tại hai giáo phận đại diện Tông tòa Bắc và Nam Arabia.

Điều này chỉ áp dụng cho các vị Thượng phụ Công giáo Đông phương mà thôi. Các vị Tổng giám mục Trưởng của các Giáo hội Công giáo Đông phương như ở Ấn Độ, Rumani, Ucraina không có quyền tài phán trên các tín hữu Công giáo cùng nghi lễ sống tại Arabia.

2. Tuy nhiên, việc săn sóc mục vụ cho các tín hữu Công giáo Đông phương ấy phải được tiến hành trong sự phối hợp với các vị Đại diện Tông tòa tại Arabia.

3. Giữ nguyên đặc quyền của các vị Đại diện Đức Thánh cha, các vị Đại diện Tông tòa là đại diện của Giáo hội Công giáo tại Arabia, trước mặt các chính quyền tại những nước liên hệ.

4. Hội đồng các Thượng phụ Công giáo Đông phương tự quản, nếu muốn thiết lập các giáo phận ở bán đảo Arabia, phải có phép trước đó của Tòa Thánh. Qui định này bãi bỏ việc áp dụng giáo luật Đông phương, số 85, triệt 1 trong vòng 5 năm, sau đó sẽ xét lại.

Phúc chiếu về các quyết định trên đây mang chữ ký ngày 22/7/2020 của Đức Hồng y Parolin và được đăng trong báo “Quan sát viên Roma” (Osservatore Romano), có hiệu lực từ ngày 6/8/2020.

Hiện thời, vị thủ lãnh Công giáo duy nhất tại bán đảo Arập là Đức cha Paul Hinder, năm nay 78 tuổi, người Thụy Sĩ, Đại diện Tông tòa Nam Arabia. Sau khi Đức cha Camillo Ballin, Đại diện Tông tòa bắc Arập qua đời hồi trung tuần tháng Tư năm nay, Tòa Thánh đã bổ nhiệm Đức cha Hinder kiêm nhiệm Giám quản Tông tòa đại diện Tông tòa Bắc Arabia.

(Rei 6-8-2020)