Công giáo tại Hoa Kỳ tham gia ngày khóc thương Hagia Sophia

Hội đồng Công giáo Hoa Kỳ cùng với các Giáo hội Chính thống tại Mỹ, tham gia “Ngày thương khóc Hagia Sophia” bị biến thành đền thờ Hồi giáo, tại Istanbul Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 24/7/2020.

G. Trần Đức Anh, O.P.

Đền thờ Hagia Sophia, trong tiếng Hy Lạp có nghĩa “Khôn ngoan thánh thiêng” được xây cất hồi thế kỷ thứ VI và hồi đó là thánh đường lớn nhất thế giới. Sau khi chiếm đoạt thành Constantinople, nay là Istanbul, đế quốc Ottoman đã biến thánh đường Kitô này thành một đền thờ Hồi giáo, hồi năm 1453. Dưới thời ông Mustafa Kemal, người lập cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ, đền thờ này bị biến thành một bảo tàng viện, hồi năm 1934 và kéo dài đến nay. Ngày 10/7/2020, tổng thống Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ đã biến Bảo tàng viện này thành đền thờ Hồi giáo và bắt đầu việc phụng tự từ ngày 24/7/2020.

Trong sứ điệp ngắn, truyền đi ngày 21/7 vừa qua, Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ cho biết sẽ hiệp với Tổng giáo phận Chính thống Hy Lạp tại Mỹ, vào ngày 24/7 này để cầu nguyện cho việc tái lập Hagia Sophia thành nơi cầu nguyện và suy tư cho tất cả mọi người.

Hôm 22/7 vừa qua, Đại sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ cạnh Tòa Thánh đã cải chính tin của đài CNN nói rằng Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng ở trong danh sách 2.000 người được chính phủ Thổ mời tham dự buổi cầu nguyện đầu tiên vào ngày thứ Sáu 24/7 này. Báo chí đưa tin đó, vì phát ngôn viên của Tổng thống Thổ, ông Ibrahim Kalin, tuyên bố hôm 14/7 rằng tất cả mọi người không phân biệt tín ngưỡng, đều được mời đến Hagia Sophía, kể cả Đức Giáo hoàng”.

Cho đến nay, Tòa Thánh không hề chính thức lên tiếng về việc chính phủ Thổ biến Hagia Sophia thành đền thờ Hồi giáo, ngoại trừ hôm Chúa nhật 12/7, trong buổi đọc kinh Truyền tin, tại Quảng trường thánh Phêrô, Đức Thánh cha ứng khẩu bày tỏ đau buồn về “Sự kiện từ Istanbul”.

Hôm 14/7, Đức Tổng giám mục José Gomez của giáo phận Los Angeles, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Mỹ, cùng với Đức cha Joseph Bambera, Giám mục giáo phận Scranton, Chủ tịch Ủy ban Giám mục Mỹ về đại kết, tuyên bố rằng: “Chúng tôi hiệp với Đức Giáo hoàng Phanxicô và anh chị em Chính Thống giáo bày tỏ đau buồn sâu đậm về sắc lệnh của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, biến Hagia Sophia thành một đền thờ Hồi giáo. Từ nhiều năm nay, ngôi đền đẹp đẽ này được dùng làm bảo tàng viện, nơi mà tín đồ thuộc mọi tín ngưỡng đến để cảm nghiệm sự hiện diện cao vời của Thiên Chúa. Đó cũng là một dấu chỉ thiện chí và sự sống chung hòa bình giữa các tín hữu Kitô và Hồi giáo, và là một biểu hiện mong ước hiệp nhất và yêu thương của nhân loại”.

Mặt khác, hôm 20/7 vừa qua, tổng thống Hy Lạp, bà Katerina Sakellaropoulou đã điện thoại cho Đức Thánh cha để xin ngài tạo sức ép trên Thổ Nhĩ Kỳ về vụ đền thờ Hagia Sophia. Bà nói: “Quyết định của Thổ Nhĩ Kỳ là điều “làm thương tổn trầm trọng cho những người coi biểu tượng cao cả này của Kitô giáo thuộc về nhân loại và gia sản văn hóa của thế giới”.

Bà tổng thống Hy Lạp nói rằng: “Việc làm của Thổ Nhĩ Kỳ phải bị cộng đồng quốc tế lên án một cách minh bạch và rõ ràng” và bà xin Đức Giáo hoàng Phanxicô giúp liên kết sự hỗ trợ của quốc tế để giới lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ rút lại quyết định và tái lập quy chế của đền thờ Hagia Sophia như một đền đài được bảo vệ”.

Theo thông cáo của Phủ tổng thống Hy Lạp, Đức Giáo hoàng Phanxicô nhìn nhận có những động lực chính trị trong quyết định của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, quyết định mà bà tổng thống Sakellaropoulou gọi là “điều đẩy Thổ Nhĩ Kỳ ra khỏi những giá trị của một nhà nước đời và các nguyên tắc bao dung và đa nguyên.”

Trong cuộc nói chuyện, Đức Giáo hoàng cũng cám ơn những cố gắng của Hy Lạp trong việc đón nhận những người di dân và tị nạn, và ngài hy vọng có những điều kiện, để ngài có thể nhận lời mời của Hy Lạp đến viếng thăm nước này vào năm tới 2021.

(CNA 21-7-2020)